GOD LAAT ZICH NIET OPSLUITEN IN FORMULES

Weet u hoe ze in Zaïre een aapje vangen? Dat gaat zo: je neemt een kokosnoot en holt die uit. Dan maak je er aan de zijkant een klein gaatje in. Dat gat moet net groot genoeg zijn voor 't dunne armpje van een aap. Dan leg je de kokosnoot vast tussen twee zware stenen. In de kokosnoot leg je een snoepje. Natuurlijk komen apen daaropaf! Dan steekt het slachtoffer zijn armpje door het kleine gat. Maar als hij het snoepje vasthoudt, kan hij zijn armpje niet meer naar buiten trekken. Zo zit de aap gevangen. Als hij het snoepje loslaat, is de aap vrij. Maar weet een aap veel! Hij wil zowel het snoepje als zijn vrijheid. En dat is niet mogelijk. Zonder al te veel moeite wordt het beestje nu gevangen.

Met de vrienden van Jezus moet ongeveer hetzelfde zijn gebeurd. Als bijen op een honingpot waren ze afgekomen op Jezus van Nazareth. Ze vonden Hem een pracht mens. Hij sprak niet alleen met overtuiging, Hij deed ook nog wat Hij zei! Krampachtig hielden ze zich vast aan Jezus. Ze dachten het Koninkrijk al in hun knuisten te hebben. Maar ze droomden van een aards koninkrijk. Daar zouden ze eerste minister willen spelen. De moeder van de zonen van Zebedeus vraagt het zelfs onomwonden: ‘Heer, als U straks in Uw Koninkrijk bent, mogen mijn twee zonen dan eerste minister spelen?’ Maar het Koninkrijk blijkt anders uit te vallen.

Daarom kwam de dood van Jezus ook zo hard bij hen aan. Als hulpeloze mensen zitten ze bij elkaar. Met de dood van Jezus is er ook 'n eind gekomen aan al hun dromen en idealen. Ze blijven elkaar aanstaren in de Bovenzaal. En niemand die eraan denkt om het snoepje te laten vallen, zodat ze weer vrij kunnen denken en handelen. Daar moet de Geest van Pinksteren aan te pas komen. Het duurt even voordat ze hun verwachtingen hebben teruggeschroefd en voordat ze hun hersens hebben ontspannen. Pas later ontdekken zij dat het niets helpt als je krampachtig denkt. Pas als je je ontspant, ontdek je dat je niets te verliezen hebt, alleen maar iets te winnen. Dan pas kom je tot de bevrijdende ontdekking: Jezus is niet dood, maar leeft!

Wij doen vaak hetzelfde als we nadenken over God. We hebben kinderhoofdjes volgestopt met formules. Kinderen denken dan ook in formules. Dat maakte ik laatst weer eens mee. Een lerares scheikunde zei me verontwaardigd: ‘Die kinderen van tegenwoordig weten niets meer! Vraagt een kind aan me: ‘is wind hetzelfde als lucht?’ Nu ben ik niet zo scheikundig aangelegd, dus ik vroeg: ‘Is dat dan hetzelfde?’ ‘Natuurlijk’, zei ze, ’maar in de godsdienst zullen jullie er wel weer wat anders mee bedoelen’. Toch denk ik dat dat meisje het beter wist dan haar lerares. Natuurlijk zijn wind en lucht niet hetzelfde! Als je met een stevige wind langs het strand loopt, dan is dat een andere ervaring dan de lucht die je inademt!

Zo zijn er mensen die serieus denken dat water H₂O is. Alleen het idee al! Waterstof en zuurstof in één formule. Dat is water. Ongetwijfeld kun je een hoop met zo'n formule doen, maar als je dorstig van het voetbalveld komt, dan heb je geen behoefte aan een glas H₂O, dan heb je behoefte aan fris, tintelend, levend water. En als Jezus zegt dat Hij bron van Levend water voor ons wil zijn, dan bedoelt Hij zeker méér dan de bron van H₂O! We stoppen elkaars hoofden vol met formules. Zo hebben wij ook het levende verhaal van God en de mensen opgeborgen in honderden vragen en antwoorden.

In de oude catechismus werden ons niet alleen de antwoorden gegeven, zelfs de vragen werden ons voorgekauwd! We wisten veel van God. Dat Hij heilig is, rechtvaardig en barmhartig. De Heilige Drie-eenheid? Geen probleem. De Nederlandse vlag heeft drie kleuren, maar is toch één vlag. En drie lucifers bij elkaar kunnen één vlam vormen. Hoe hebben we het kunnen verzinnen! Al die woorden over God passen dan wel mooi in elkaar, maar wie van ons wordt er écht door geraakt? Wie van ons heeft de afgelopen week gedacht: ‘nog twee nachtjes slapen, dan is het Drievuldigheidszondag!’ Trouwens, heeft de Naam van God u écht weleens bij de keel gegrepen? Zijn al die woorden die we voor God gebruiken weleens op ons afgekomen in al hun vlammende kracht?

Wie is toch die mens die tweeduizend jaar geleden over deze wereld trok, een spoor van goedheid en menselijkheid achter zich latend? Wie ia toch die jongeman die zichzelf heeft weggeven als gebroken brood en een beker uitgegoten wijn? In zijn biografie over keizer Claudius, die regeerde van 41 tot 54 na Chr., vertelt Suetonius dat Claudius de Joden uit Rome verdreef omdat ze onderling ruzie maakten over een zekere Christus. Maar ook in de heilige Schrift horen we al mensen twisten over een zekere Jezus van wie Paulus beweert dat Hij leeft. Geloven is blijkbaar niet zo vanzelfsprekend. Geloven moeten we bevechten.

De naam van God is geen formule, geen theologische verhandeling. Zo is ook het feest van de Drie-eenheid geen constructie van theologen, als hebben we er wel een constructie van gemaakt. In de H Drie-eenheid hebben wij willen uitdrukken dat God niet ééndimensionaal is. Wij mensen leven in enkelvoud, God leeft in meervoud. Deze meervoudconstructie geldt ook voor koning Willem-Alexander. We noemen dat plechtig de - pluralis majestatis (meervoud). Dat hij geen ik, maar wij mag zeggen: ‘Wij Willem-Alexander besluiten etc.‘ Ook op Drie-eenheidszondag gaat het om een God die leeft in meervoud. God manifesteert zich als een liefhebbende Vader, als een Mensenzoon, als een Geest die gemeenschappen vormt. God bereikt de mens niet langs één weg. Hij laat geen enkele mogelijkheid onverlet om ons te bereiken. Maar het diepste van Gods wezen is dat Hij zich heeft willen identificeren met mensen. Hij heeft ons menselijk lot van dood en ondergang, van leven en verrijzenis, in al zijn consequenties, willen delen.

Blijven wij niet met onze handen ook in een kokosnoot zitten, of liever met onze handen in het haar, omdat het verhaal van de Levende opgesloten werd in taaie formules. God wil zich ook in onze tijd laten ervaren als een God die dichtbij ons wil zijn. Als we onze menselijke zekerheden loslaten, geloven met open handen, zullen onze handen zich vullen met het leven. En Jezus hoorde ik vandaag zeggen: ‘Nog veel heb Ik u te zeggen, maar gij kunt het nog niet dragen. Wanneer Hij echter komt, de Geest van de waarheid, zal Hij u tot de volle waarheid brengen… uit naam van de Drie-ene God, En dat in de Naam van de vader, van de Zoon en van de Heilige Geest.

Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor-deken RK Amstelland
Locatie: H. Augustinus