WAS JEZUS TOLERANT OF RADICAAL?

We lezen dit hele jaar voornamelijk uit het evangelie volgens Marcus. Dit weekend doet Marcus wel een paar zeer krasse uitspraken. Hij zegt: “als je oog je ergert, ruk het uit, als je hand je ergert, hak hem af, als je been aanleiding tot ergernis is, laat hem dan amputeren!” Om deze uitspraken te begrijpen is het goed te weten dat Marcus zijn evangelie heeft geschreven in de catacomben van Rome tijdens de hevige christenvervolgingen. Hij weet dat het aankomt op het geven van getuigenis. Een getuigenis die zelfs concreet je ledematen konden kosten! Christenen werden onthoofd, verbrand of aan kruisen geslagen.
Elders schrijft Marcus dat binnen het gezin vader staat tegenover moeder en een kind tegenover zijn ouders. Ze zullen elkaar aanbrengen bij de rechtbank. Binnen deze context moeten we het evangelie van dit weekend verstaan. Een oproep tot radicaliteit, al ligt dat in onze tijd anders: in onze westerse wereld worden ledematen als straf niet meer verwijderd. Wij hebben verfijndere methoden!

Bij het lezen van het evangelie blijf ik tóch met de vraag zitten: was Jezus nu eigenlijk tolerant of radicaal? Van de ene kant is Jezus een en al verdraagzaamheid. Hij haalt mensen in het leven terug die flink in de problemen waren gekomen. Zacheüs, de tollenaar, het hoertje bij de bron, de vrouw die Hem de voeten zalft, weten er van mee te praten. Van de andere kant is Jezus radicaal. Hij heeft het over mensen die met 'n molensteen om de hals in het water zullen worden gegooid. En Hij zegt: "als uw hand u ergert, hak hem dan af! En als uw oog u in de problemen brengt, ruk het dan uit!" Het is voor iedereen duidelijk dat we deze woorden niet al te letterlijk moeten nemen. Geen leerling van Jezus en geen heilige hebben deze woorden ook letterlijk gedaan. Trouwens: wat voor zin heeft het om je oog uit te rukken, want de begeerlijkheid ligt niet in je oog, maar in je hart.

Maar al neem je de woorden niet letterlijk, figuurlijk vormen ze al 'n tijdbom. Waar het Jezus in deze beeldrijke woorden om gaat is ons duidelijk te maken dat wij in het leven niet kunnen vertrekken vanuit goedkope compromissen. We moeten zelfs onze kostbaarste dingen - onze handen en onze ogen - in dienst stellen van God en zijn mensen. Hij wil ons er van bewust maken wat er in ons leven op het spel staat. Het gaat om de definitieve keuze voor of tegen God. Daarom houdt Hij dit weekend een donderpreek.

Deze opstelling van Jezus bracht hem naar het kruis. En niet alleen Hij - de hele Bijbel staat vol onruststokers! Mensen die leven vanuit een heilige onrust en die ons telkens weer confronteren met 't feit dat onze wereld nog steeds geen wereld van God is. Ook Jezus behoort tot die onruststokers. Als het op liefde, vrede en gerechtigheid aankomt, dan neemt Hij geen blad voor de mond. Dan heeft Hij het over "adderengebroed" en "witgepleisterde graven". Boven op de berg overziet Hij de stad Jeruzalem. Tranen schieten Hem in de ogen als Hij uitroept: "Van die mooie stad Jeruzalem, Amsterdam, Maastricht, Amstelveen, Brussel, Parijs, New York, Rome en Moskou, zal geen steen op de andere blijven liggen!"

Een oud Nederlands spreekwoord zegt: "Geld verloren is veel verloren; eer verloren is meer verloren; God verloren is alles verloren". Radicaliteit valt ons zwaar. De meesten van ons zijn gematigde mensen, die het nodige weten te relativeren. Wij willen in geen geval fanatiek genoemd worden. We zoeken een gulden middenweg om met alle mensen in vrede te leven, zonder radicaal met God te breken. Wij timmeren maar al te graag ons eigen evangelie in elkaar dat ons geen pijn doet en niet te veel eisen stelt. Maar dit schipperen kent zijn grenzen. Wij moeten het evangelie niet opsluiten in dat ene uurtje op zondagmorgen, in een groot kerkgebouw. De lamp hoort niet onder de korenmaat. Maar wie durft buiten de kerk nog van zijn geloof te getuigen?. Als je op school vertelt dat je zondags naar de kerk gaat, ben je achterlijk. Als je op je werk zegt dat je in de kerk trouwt, kijken mensen je vreemd aan. Durven wij nog voor ons geloof uit te komen?

Het gaat om onze keuze voor of tegen God. Maar we mogen wel royaal staan in onze opstelling, want er leiden vele wegen naar Gods Huis, waar vele woningen zijn. Een bloementuin is alleen maar mooi als er verschillende bloemen in staan. Mannen en vrouwen zijn tegengesteld aan elkaar, maar sámen brengen zij nieuw leven voort. Ouders en kinderen hebben andere belangen, maar als ze samen optrekken, ontstaat er warmte. Land alleen is woestijn, land en water sámen worden een akker. De zon alleen verschroeit, zon en regen samen brengen vruchtbaarheid. Het gaat er om dat we geen mensen buitensluiten, maar dat we er sámen iets moois van maken.

Johannes komt naar Jezus toe en zegt: "er is iemand, die geen volgeling van U is, die in Uw naam duivels uitdrijft - we hebben hem terechtgewezen". En Jezus keert zich dan tegen deze hokjesmentaliteit. Waarom en door wie mensen ook geďnspireerd mogen zijn, het gaat er om dat er op aarde vrede er komt, dat deze wereld schoner en leefbaarder wordt, en dat elk mens, ook de arme, tot zijn of haar recht kan komen. We mogen onze ogen niet sluiten voor het vele goede dat ook buiten de kerk gebeurt. Wíj hebben niet te bepalen waarheen en hoe de Geest van God zal waaien. De Geest van God waait waarheen Hij wil!

In het negende hoofdstuk van het Marcus-evangelie gaat het over een radicaal andere weg die Jezus voorhoudt aan zijn leerlingen. Het is een weg die dwars staat op de verwachtingen van zijn leerlingen. Zij denken aan een aards koninkrijk met goede ministersposten - een hele eer. "Wie Mij wil volgen moet zijn kruis op zijn schouders nemen". Dat werd heel concreet gevraagd tijdens de grote christenvervolgingen aan het begin van onze jaartelling.

Toen Marcus zijn evangelie schreef, kostte het geloof in Jezus weg soms letterlijk je ledematen. Daar doelt Marcus op met zijn voorbeelden. Voor ons is die keuze er nog steeds. De consequenties die we moeten trekken uit het Evangelie kosten ons geen handen, voeten of ogen meer. Maar diegene die consequent voor het evangelie kiest, heeft nooit gekozen voor de gemakkelijkste weg! Het is de smalle weg, de weg van het kruis. Als ieder mens zich op deze wereld verantwoordelijk zou weten voor een ander, zou deze wereld er anders uit zien, meer lijken op de wereld zoals God die bedoeld moet hebben "in den beginne".

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor-deken H.Augustinus-Buitenveldert