EN HET WOORD IS VLEES GEWORDEN

Dit etmaal staat de zon slechts acht uur, tamelijk laag, boven de horizon. De nacht duurt bijna twee keer zo lang. Maar weest gerust, van nu af aan worden de dagen elke dag een stukje langer. Over een half jaar duurt de dag weer twee keer zo lang als de nacht.
Nu zitten we in de donkere dagen van kerstmis. Van oudsher vertellen mensen elkaar verhalen bij de haard, terwijl het buiten sneeuwt, vriest, of de regen guur tegen de ramen slaat. We vertellen elkaar verhalen over licht en warmte. Hoopvolle verhalen die je door de kou van de winter heen helpen.

Waarom voelen mensen zich in de kersttijd als een spons en kunnen we nooit genoeg krijgen van kunstsneeuw, dennengeur en engelenhaar? Miljoenen mensen zijn de afgelopen nacht over de straten getrokken en luisteren naar het verhaal van een pasgeboren Kind. Gek eigenlijk: mensen die je anders met geen stok meer de kerk in kunt krijgen, knielen tijdens de kerstdagen neer voor een kribbe en zingen uit volle borst hun herdertjeslied. Het lijkt wel alsof we met z'n allen de schade voor een heel jaar willen inhalen. En vaak is dat ook zo!

Kerstmis is de tijd voor verhalen. Het kerstverhaal krijgt zelfs massaal de mensen 's avonds de donkere straat over. Is dat verhaal dan zo bijzonder? Eigenlijk is het een verhaal van niks: een balkende ezel, een loeiende os, een man en een zwangere vrouw, een tochtige stal, een handjevol herders, wat blatende schapen. Een verhaal van niks, of toch een verhaal van alles?

In de kerstnacht is het gebeurd: een kind geboren, een lied gezongen, een hemel open gegaan. In de kerstnacht kan van alles gebeuren. Het is de nacht van de vrede. De nacht zonder angst. De nacht van dromen en wonderen. De nacht waarin mensen elkaar omhelzen. "Midden in de winternacht ging de hemel open. Vrede was het overal. Wilde dieren kwamen bij de schapen in de stal en zij speelden samen..."

De kerstnacht: verhalen te over! Over mensen die plotseling weer goed werden op elkaar en over verloren zonen die weer thuis kwamen. Over een verdwaald kind dat de weg terug vond en een arm gezin dat gered werd van de hongerdood. Van dronkenlappen die voorgoed nuchter en van gierigaards die waanzinnig gul werden. Van soldaten die ineens hun wapens neerlegden. Van klokken die op een wonderlijke manier vanzelf gingen luiden.

Heerlijke verhalen! Verhalen over verlangen en verwachting. Wakker geroepen door het verhaal van de eerste kerstnacht. Wat zou je willen dat er écht zo'n nacht was. Al was het maar éénmaal per jaar. Stille nacht, heilige nacht. Nergens geweld, nergens agressie. Ophouden met martelen. De dood één dag buiten de deur. Een adempauze in pijn en verdriet. Mensen die elkaar alleen maar liefhebben, dwars door alles heen. Een nacht zonder angst. God rakelings nabij. Dat zou je willen. Het zou je inspireren om morgen weer aan de gang te gaan. Want als je - al is het maar één moment - de hemel ziet open gaan, dan kun je beter vechten voor een wereld die minder op een hel lijkt.

In de kerstnacht kan van alles gebeuren. Maar in die eerste kerstnacht gebeurde er niets. Nou ja, er werd een kind geboren. Een wonder, een godsgeschenk - maar voor dit kind moesten de ouders de beestenstal in. Verder gebeurde er weinig. De wereld veranderde niet. Er brak op aarde geen vrede uit. Geen keizer of koning viel van zijn troon. Herodes, Pilatus en Augustus zitten nog steeds stevig in het zadel.

Zo is de werkelijkheid: want is de kerstnacht wel een nacht vol vrede? Je denkt aan mensen die in hun bed liggen te woelen of doelloos op straat rondzwerven. Mensen die tegen kerstmis opzien met het gevoel van: O God, wéér kerst! Nee, schapen, kom alsjeblieft niet te dicht bij de wilde dieren, want die gaan echt niet met je spelen. Engelen, waarom houden jullie niet één nacht de handen vast van hen die de wapens hanteren. Waarom niet één nacht de handen vastgehouden van hen die zich vergif in het lichaam spuiten?

Ook kerstnacht 2009 was geen nacht zonder angst. Nog steeds loopt er bloed door de straten en ligt een klein onschuldig kind vermoord op de buik van haar dode moeder. Moeders buigen zich over de lichamen van hun dode zonen. "Vrede op aarde". Dat is het vurige woord van het kerstverhaal. Een woord dat helemaal past bij het Kind van Bethlehem. Vrede op aarde - maar niet van het ene moment op het andere. We moeten het leren met vallen en opstaan hoe zwaarden tot ploegijzers worden omgesmeed en speren tot snoeimessen. Een wereld waarin mensen niet meer worden opgeleid om andere mensen dood te schieten. Een wereld waarin niemand meer wordt opgeschrikt door berichten over tirannen en terroristen.

Van die wereld droomde de profeet Micha en de profeet Jesaia. Van die wereld dromen alle profeten. Zij hebben gezien hoe de wereld er uit kan zien. Ook Jezus heeft laten zien dat het kan en hoé het kan. Een Bergrede vol. Woorden die hij zelf leefde.
Over vergeven en de eerste stap. Over ontwapenend omgaan met elkaar.
Over gerechtigheid voor laten gaan boven dat miezerig getob over je eigen belangen. Over door muren heen breken en grenzen overschrijden.

Jezus leefde die nieuwe wereld zelf voor. Een leven vol aanrakingen waar mensen van opknapten. Maar Hij is er zelf aan onder door gegaan. Hij is er aan kapot gegaan, kapot gemaakt. Maar Hij leeft nog als ooit tevoren. Hij brengt mensen in beweging, telkens weer. Een geweldige beweging van hoop tegen de machten van angst en moedeloosheid. Een verzetsbeweging, een vredesbeweging. En de boodschap van kerstmis is zo eenvoudig. Het is zorgen dat armen te eten krijgen, gevangenen worden bevrijd, eenzamen weer in de kring van het leven worden gehaald, recht doen aan de rechtelozen. Vrede op aarde: het gebeurt op wereldschaal en het gebeurt van mens tot mens.

Op deze kerstmorgen kwam het hoge woord eruit. “Gods Woord is vlees geworden en heeft onder ons zijn intrek genomen”. Vanuit dat vleesgeworden woord begrijp ik dat mijn wijze van omgaan met mensen, mijn manier van praten, mijn dagelijkse keuzen en beslissingen, meer invloed hebben dan ik dacht of durfde verwachten.
Het Vleesgeworden Woord, dat kleine kindje, heeft in zijn eentje de wereld veranderd. Alles wat ik over Hem hoor en lees, prent ik in mijn geheugen: dat ieder mens geroepen wordt, dat ieder mens meetelt.

In de donkere dagen van kerstmis vertellen we elkaar hoopvolle verhalen. Een hoopvol verhaal over een zon die terugkeert en een eind maakt aan winterse buien. De naam van die zon is: Jezus Messias. Jezus die geen sterke man was, geen nieuwe geboden voorschreef, noch een speciaal dieet. Hij stichtte geen club en haalde geen geld op. Hij deed iets heel eenvoudigs: Hij bleef zichzelf en zette zich consequent in voor iedereen die Hij op zijn levensweg ontmoette. Zonder compromissen, zonder angst voor zelfbehoud. Voor tollenaars en zondaars en voor kinderen was Hij een lamp voor hun voeten.

Het gaat er met kerstmis om dat wij het licht van kerstmis niet alleen het licht opvangen, maar zelf licht en leven willen zijn en willen doorgeven. Op de plaats waar je woont, leeft en werkt en kerkt. Dan zal het Woord van God vlees en bloed in ons worden.
Dan beschouwen we de gruwelen in de wereld als zware weeën die met de geboorte van de nieuwe wereld gepaard gaan. Ik wens u allemaal een zalig en vredig kerstfeest.

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor van de H.Augustinus
Amsterdam-Buitenveldert