VANDAAG GEBEURT HET

Als je aan dertig kinderen vraagt om een opstel te maken over een schoolreisje, dan krijg je dertig verschillende verhalen. En in die verhalen kom je de kinderen zelf tegen. Ieder kind kijk op zijn of haar eigen manier tegen het schoolreisje aan. Het lijkt te gaan om één schoolreisje, maar het zijn dertig verschillende reisjes! In de verhalen die ze vertellen, daar zitten ze zelf in. En dat niet alleen, je komt ook de toehoorders tegen, want bij een kind bijvoorbeeld zul je andere woorden en beelden gebruiken dan bij volwassenen.

Soms vragen mensen me: waarom zijn er vier evangelies? Was één niet voldoende geweest? En dan geef ik altijd bovenstaand voorbeeld. In de vier verslagen kom je de schrijvers, maar ook hun toehoorders tegen. Het is nogal een verschil of je schrijft voor Joden of voor Romeinen en Grieken. De evangelies beginnen dan ook allemaal verschillend, maar over één zaak zijn ze het eens: Jezus is zijn optreden begonnen in Galilea. En Galilea was de zelfkant, de achterbuurt, van Israël. Een streek met een slechte naam: vol buitenkerkelijkheid, achterlijke sociale toestanden, morele verwildering, politieke complotten. Donker Galilea: 't land waar de mensen plat praten en vuile handen hebben. Jezus mag dan een goede naam hebben, alleen het feit al dat Hij uit Galilea komt bezorgt Hem een slechte naam. Jezus van Nazareth, afkomstig uit een achterbuurt…

Bij de evangelist Lucas houdt Jezus in Galilea, in de synagoge van Nazareth, zijn eerste preek. Het is waarschijnlijk de kortste preek aller tijden. Twee regels: "Het Schriftwoord dat ge zojuist gehoord hebt, is thans in vervulling gegaan". Dat was zijn hele preek! Misschien dat sommigen van u nu denken: waren alle predikanten maar zo kort van stof! Waarom een omhaal van woorden, als je het in enkele raken zinnen kan zeggen? Maar welke predikant zou deze woorden van Jezus willen en kunnen herhalen? Bewust keert Jezus na zijn doop naar Galilea terug. Dat is het de rode draad. Hij is altijd bezig aan de onderkant. Waar is Jezus mee bezig? Een godsdienstige opwekkingscampagne, een genezingstournee? Geen sprake van. Hij leert in hun synagogen. Dat wil zeggen dat Hij de Schiften zó gaat uitleggen dat ze weer nieuw en bevrijdend gaan klinken voor mensen van nu. Alleen zo kunnen mensen loskomen van hun gebondenheid.

Alles is nog rozengeur en maneschijn. Zijn naam en faam gaan door het land, zijn eigen land. Hij kan rekenen op het applaus van velen. Maria en Jozef kijken er naar uit: Hij is back-in-town. Het is sabbat: dienst in de synagoge. Onder het geroezemoes voltrekt zich de eeuwenoude liturgie: gebed en gesprek gaan door elkaar heen. Het is ’n mondige gemeente daar: niemand houdt zijn mond. Iedereen kan uit de bijbel lezen, de preek houden. Wie zal het vandaag doen? Nazareth wordt niet teleurgesteld. Jezus staat op en neemt de boekrol aan. Het wordt spannend. Het is alsof Lucas de spanning aangeeft door het verhaal te rekken, als een vertraagde film. Het boek aangegeven krijgen, het openen, de tekst vinden, het boek sluiten, het teruggeven aan de dienaar, beginnen te spreken. De werkwoorden rollen over elkaar heen. Alle ogen zijn op Hem gericht. Wat gaat Hij nu zeggen?

Jezus leest Jesaia 61. Een bekend en geliefd Bijbelgedeelte. Het gaat over goed nieuws voor armen en slaven. Het grote uur van God is aangebroken. Schulden worden kwijtgescholden, de slavernij wordt ongedaan gemaakt, Israël zal weer vrij zijn. Maar die mooie woorden zijn nog steeds geen werkelijkheid! Dan gaat Jezus uitleg geven. Hij begint te spreken: Heden is dit Schriftwoord in uw oren vervuld. Met andere woorden: als je ernst maakt met deze woorden dan is dat grote moment nu aangebroken. Heden. Dat is een typisch Lucas-woord. Het staat midden in een tijd die gonst van verwachtingen: morgen, overmorgen zal het gebeuren. Heils- én onheilsverwachtingen. Lucas' kernwoord is niet morgen, maar heden! Morgen wordt vandaag in en om Jezus. En Jesaia 61 is zijn programma.

Dan gebeurt er wat in die synagoge van Nazareth. De stemming slaat om. Eerst is er bewondering en instemming, pas later boosheid en ergernis. Waarom die boosheid? Omdat Jezus die woorden verbindt aan zijn optreden? Zij getuigende over Hem. In bijbelse taal: ze discussieerden over Hem. Ze waren geschokt door de woorden van genade die uit zijn mond kwamen. Waar hééft Hij het over? Het genadejaar is aangebroken? Maar de soldatenlaarzen stampen nog steeds door Israël, Palestina, Afghanistan, Irak, Liberia, Ethiopië en Eritrea en op vele andere plaatsen in de wereld! En ook de tollenaars gaan door met hun uitzuigerij. Is dit schriftuitleg? En dan komt de kleinering: waar haalt-ie het vandaan, die zoon van onze timmerman? Is Hij soms beter dan wij? Je hoort het woedend gesis: deze stem moet het zwijgen worden opgelegd. Maar Jezus gaat tussen hen door, op de afgrond van hun haat en woede, begeeft Hij zich op weg naar Jeruzalem, richting Goede Vrijdag.

Elke evangelist begint zijn eigen verhaal over Jezus' eerste optreden. Lucas zegt: Hij is gekomen als Redder van de armen en de slaven. In Hem is het messiaanse uur aangebroken. Hij zoekt geen hoorders, maar mensen die zijn woorden willen vertalen in hun eigen ontferming. Over medemensen, de gekraakten en gekreukten, de gebeukten en gebukten. Heden gebeurt het. Jezus staat aan 't begin van zijn strijd en zijn lijdensweg. Vandaag gebeurt het: de vredesbeweging en de vrijheidstrijd van God voor al zijn mensen, voor heel zijn schepping. Jezus heft de tegenstelling op tussen arm en rijk, ziekte en gezondheid, jong en oud, slecht en braaf, Voor Hem zijn we allemaal kinderen van één en dezelfde Vader, die zijn zon laat schijnen over alle mensen, zonder onderscheid.

Het is een geweldig programma dat Jezus zich heeft gesteld en waarvoor Hij zijn leven heeft gegeven. Jezus heeft zijn programma aangekondigd in de naam van God, door de kracht van de Geest. In de kracht van diezelfde Geest zullen ook wij mogen delen, al wij ons in de naam van God blijven inzetten voor een wereld die ánders kan en ánders moet... in Gods naam!

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor van de H.Augustinus
Amsterdam-Buitenveldert