FEEST VAN DE HEILIGE FAMILIE

Op 2e Kerstdag vieren wij bijna altijd het feest van de H.Stefanus, de eerste bloedgetuige van het Kerstkind. Maar nu Tweede Kerstdag op een zondag valt vieren wij het feest van de Heilige Familie. En dat doen wij, terwijl in onze oren nog de kerstliederen klinken. Gisteren en eergisteren zongen de engelen boven de velden van Bethlehem. Toen vierden wij het intiem menselijk geluk van de geboorte van een kind. We gingen met de herders op weg naar de stal. Miljoenen malen heeft over heel de wereld het "Stille nacht, heilige nacht" geklonken. Het sprookje heeft zich voor de zoveelste maal voltrokken. Vandaag tellen we massaal de uitvallers. Mensen voor wie het wonder van de geboorte niet langer heeft geduurd dan het kerstdiner dat op de nachtmis volgde. Ik ben benieuwd hoeveel mensen het Paasfeest zullen halen! In onze oren klinkt nog het lied van de engelen, zoals een melodie die je blijft meeneuriën en maar niet kwijt raakt.

Maar nauwelijks geboren lijdt het kerstkind al aan het mensenbestaan. Zijn lotgevallen roepen 'n hele serie overbekende verhalen op uit de geschiedenis van het Joodse Volk: mensen die worden opgejaagd, ze trekken van land tot land, maar vinden geen been om op te staan. Zo zal ook de Mensenzoon uitgroeien tot Iemand die zelfs geen steen zal hebben om zijn hoofd op neer te leggen. De geboorte van Jezus verdraagt geen engelenhaar. Op Tweede Kerstdag vieren we het feest van de H. Stefanus, de eerste bloedgetuige. Daags na het kerstfeest vernemen wij hoe mensen stenen bij elkaar zoeken om iemand te stenigen vanwege zijn geloofsovertuiging. En overmorgen gedenken we ook de slachtoffers van de kindermoord in Bethlehem. Ook hun foto's horen in het kerstalbum thuis!

De verhalen ná kerstmis komen als een correctie. Om onze wereldvreemde dromen door te prikken en ons er aan te herinneren dat wij temidden van de puinhopen van de wereld niet kunnen blijven zingen van mooi weer. We moeten ons blijvend laten verontrusten door de schreeuw die klinkt over de velden van Effrata. De zaak van de pijnlijke plekken op onze aardbol blijkt de zaak van 't kerstkind. En daarmee is het ónze zaak geworden. Het gaat om mensen die hongeren en dorsten naar gerechtigheid. Kerstmis vieren is het werken aan een wereld, waarin geen lichamen meer worden gebroken en geen onschuldig bloed meer wordt vergoten. Niet met je handen in je zakken, terwijl je denkt “over 364 dagen is het wéér kerstmis”. Kerstmis vieren doe je met je handen open, uitgestoken naar mensen die ons nodig hebben.

Kerstmis is een liefelijk verhaal, maar ook het verhaal van een doodsbange vader en een doodsbange moeder die op weg zijn naar Egypte om te ontkomen aan de moordende hand van koning Herodes. Omwille van het kerstkind sterven in en rond Bethlehem honderden kleine jongetjes. En nog steeds is het wrede verhaal van Herodes niet ten einde, want overal kraait zijn haan nog koning. Overal ter wereld zijn er miljoenen mensen op de vlucht voor dreigend geweld. En daarmee is het verhaal van koning Herodes het wrede verhaal van alle tijden.

In de vlucht van het kerstkind naar Egypte, de steniging van Stefanus en de kindermoord in en rond Bethlehem worden wij geconfronteerd met de noot aflatende strijd die elk mens beheerst: de strijd tussen goed en kwaad. Na de romantiek van het kerstgebeuren ervaren we hoe goedbedoelde pogingen vaak schipbreuk lijden, dat liefde en goedheid niet altijd worden gewaardeerd, dat 'n mens terecht kan komen aan het kruis van goedheid en dienstbaarheid. Onmiddellijk na de kerstvreugde wordt duidelijk dat de weg naar het nieuwe leven dwars door alle vervolging en dood heen voert.

Bij Matteüs is het kerstverhaal al een lijdensverhaal in een notendop, want licht en duisternis kunnen niet samen bestaan. Met kerstmis mochten we worden gevoed met de nooitaflatende hoop dat het licht het zal winnen van alle duisternis in de wereld, dat God machtiger is dan al het kwaad. Nadat Herodes gestorven was, gaan Jozef, Maria en het kind naar Galilea. Niet naar Judea, want daar was al weer een nieuwe Herodes opgestaan. Daarom vestigen zij zich in Nazareth, in Galilea, opdat in vervulling zou gaan wat door de profeten voorzegd was: "Hij zal een Nazoreeër genoemd worden".

Op de zondag na kerstmis – dit jaar al op de tweede kerstdag - vieren wij het feest van de Heilige Familie. Het gevaar is groot dat de lezingen van vandaag misbruikt worden om bepaalde rollen te bevestigen. ‘n Heilige Familie: zonder problemen, als een schone idylle, een verre droom, een irreëel, zoetsappig sprookje, stichtend en vroom, maar niet uitdagend, bemoedigend en troostend. Dit beeld staat dwars op wat wij mensen van deze wereld ervaren. Hoe mensen uit elkaar kunnen groeien, elkaar kwijt kunnen raken, elkaar uit het oog en uit het hart verliezen. Mensen, los van elkaar, los van God. Mensen die geen bruggen meer kunnen slaan naar elkaar.

De lezingen van vanmorgen gaan veel dieper. De eerste lezing uit Jezus Sirach roept op tot een levend relatie met God, die zich onmiddellijk vertaalt in - verstrengeld is met – eerbied voor elkaar, met name tussen ouders en kinderen. Medeleven, sympathie, mededogen, voor elkaar op blijven komen. God wordt realiteit, waar mensen elkaar eerbiedigen. respecteren, elkaar dragen en verdragen en verder dragen. Werken aan een wereld, waarin God alles voor allen wordt.

Het verhaal van de vlucht naar Egypte en de terugkeer naar Nazareth is geen verhaal van een voorbeeldige familievakantie, is niet bedoeld om het ideale gezin te beschrijven. Het is opgetekend vanuit de geweldige ervaring hoe bijzonder Jezus van Nazareth was. Matteüs heeft Jezus ervaren als een nieuwe Mozes. En in de geschiedenis van het kerstkind zal de geschiedenis van Mozes zich herhalen. Volwassen geworden zal dit kind aan het hoofd staan van een nieuwe uittocht. Dit verhaal rond Jezus is geen historisch verslag van wat er toen en toen gebeurde. Het is het héle evangelie in 'n notendop. Jezus zal optreden als een nieuwe Mozes die zijn volk zal wegvoeren uit het slavenland. De strijd van farao contra het kindje Mozes loopt uit op de kindermoord in. Egypte: alle Hebreeuwse jongetjes tot twee jaar oud worden gedood. Mozes wordt toevertrouwd aan de Nijl. Zo ontloopt hij de hand van farao. Jezus gaat dezelfde weg.

Toch hoeft deze ontluistering van het kerstfeest voor ons geen ramp te zijn. Hou op met schreien, zegt God, wanhoop niet aan de wereld, want: "Een Kind is ons geschonken, een Zoon is ons gegeven. Hij zal ons opnieuw wegvoeren uit onze slavernij en ons leiden naar de waterbronnen van het leven".

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor van de H.Augustinus
Amsterdam-Buitenveldert