ZAKEN DIE GOD RAKEN

Als er een nieuwe president wordt gekozen, begint hij zijn optreden met vlammende woorden, zijn regeringsverklaring. In klinkende woorden deelt hij zijn landgenoten mee wat hij de komende vier jaar wil bereiken. Maar aan het einde van zo’n periode blijft er niet veel van die mooie woorden over. Daarom moet ook een president, en trouwens ook elk kabinet, niet worden afgerekend op hun mooie woorden aan het begin, maar op hun concrete daden. Jezus geeft ons vanmorgen ook zijn regeringsverklaring. Maar er is één groot verschil met vele andere regeringsleiders. Als geen ander heeft Hij laten zien dat dóet wat Hij zegt, al kost dat Hem letterlijk zijn hoofd!

Bij ons liggen woorden en daden soms ver uit elkaar. Een simpel voorbeeld. Er wordt gebeld. Je kijkt boven uit het raam en je ziet Tante Mien voor de deur staan en je denkt dan: “Mijn God, ook dat nog”. Dan ga je naar beneden, doet de deur open en roept: “Zo, Tante Mien, lief dat u even langs komt”. Woorden en daden, wat liggen ze soms ver uit elkaar! We houden niet zo van mensen die hun hart op de tong hebben. Die zeggen vaak meer dan ze kunnen verantwoorden. Maar Jezus is een Mens die werkelijk zijn hart op de tong had. Johannes noemt Hem zelfs “Het Vlees geworden woord!” Wat Jezus zegt kan Hij, verantwoorden!

Hij spreekt tot vele mensen die op zoek zijn naar de zin van hun bestaan. Jezus zit op een berg, maar praat niet uit de hoogte, Hij zit wat hoger om al die mensen in het gezicht te kunnen kijken! En hij laat zijn blik gaan over al die mensen die door niemand worden gehoord of gezien. Het zijn arme en berooide mensen zonder macht. Ze hebben verdriet om de pijn van de wereld. Het zijn mensen die het allemaal niet zo zeker weten, maar wel vlijmscherp aanvoelen waar het in het leven om gaat: om vergeving en verzoening, je niet rijker maken over de rug van 'n ander heen.

De regeringsverklaring van Jezus wordt ook wel de Bergrede genoemd. Voor het Joodse Volk is de top van een berg een belangrijke plaats. Er gebeuren belangrijke zaken. Zaken die God raken! Wie geruime tijd bóven op een berg vertoeft, heeft niet alleen de schoonheid van het uitzicht beleefd, maar ook de enorme rust en de stilte van de eenzaamheid. Bovenop de top - en dat klinkt misschien vreemd - kom je vooral jezelf tegen: je wordt door niemand aangesproken, door niets gestoord. Dat gevecht om de top te bereiken is voor de Jood een gevecht om God en jezelf tegen te komen. Bergen reiken soms tot de hemel. De berg is de plaats van de Godsontmoeting. Boven op de berg - vlak bij God - kun je je niet langer op de vlakte houden. Jezus spreekt aan het begin van zijn openbaar leven, dat drie jaar zal duren, zijn regeringsverklaring uit. En voor de evangelist Matteus is het overduidelijk. Deze woorden van Jezus zijn zaken die God raken!

Zalig de armen van Geest! Sommige Joodse Rabbijnen vertalen het woord "zalig" door "mensen, wat zijn jullie gezegend! Wat ben Ik blij dat Ik jullie heb leren kennen, want op mensen als jullie bouw Ik mijn Koninkrijk." "Armen van Geest" heeft niets te maken met luiheid of domheid of het ontvluchten van verantwoordelijkheid. "Pas op voor vrome en domme mensen", zegt een oud Twents spreekwoord, "Want de vroomheid verdwijnt, terwijl hun domheid blijft!" De uitdrukking "Armen van Geest” zou je beter kunnen vertalen met “de gebogenen”, mensen die onder het juk doorgaan. In onze tijd zou je misschien zeggen: “Het zijn die piespaaltjes. ”Armen van Geest” , mensen die gerechtigheid zoeken, maar teleurgesteld, vernederd en verslagen worden. Ze zijn "arm van geest" in de betekenis van: uitgeblust, het elan is er uit geslagen. Ze zijn verlamd door alle onrechtvaardigheid in de wereld, praten over "dweilen met de kraan open" en over de "druppel op de gloeiende plaat".

Zalig de Vredestichters! En ik denk daarbij aan Paus Johannes XXIII, de boerenpaus, een tussenoplossing, die de wereld weer een vlam van hoop gaf. Zoals op die zondag, toen hij de ARA Coeli-gevangenis in Rome bezocht en tegen de langgestraften zei: "Ik weet hoe beroerd jullie er aan toe zijn, want ik heb zelf een oom die jarenlang in de bak gezeten heeft!" Vredestichter!

Zalig die vervolging lijden! Ik denk aan die Poolse pater Maximiliaan Kolbe die vrijwillig in het concentratiekamp de hongerbunker in ging om het leven van een huisvader te redden. Veertien dagen en nachten zonder eten, terwijl hij liederen zong met zijn lotgenoten.

Zalig die vervolging lijden! Zalig de armoedigen! Ik denk aan al die missionarissen die zo arm zijn als de straat en moeten leven van het voedsel van de inlanders: wat aardappelen en maniok. En toch zijn ze gelukkig! Ze hebben werkelijk een nieuwe levensstijl! Zo kennen we ook vele mensen die zich inzetten voor gehandicapten. Hoeveel ouders en kinderen zette zich dagelijks niet in voor elkaar? Zoveel mensen die het levend bewijs zijn dat de Bergrede concreet in te vullen valt. Je zult zelf vrede ervaren, als je een teken van vrede bent voor je omgeving, als je meer let op "dienen" dan op "ver-dienen." Jezus prijst ándere mensen zalig dan die welke door de kijkcijfers en reclame zalig verklaard worden. Het gaat de Schriften nooit om krachtpatsers, maar altijd om de machtelozen, die geloven dat God alles ten goede zal keren. Op zwakke schouders ligt Gods Koninkrijk. Ik noem 'n paar van die schouders:

  • Zalig de verpleegkundigen die niet boven maar ten dienste van mensen staan, voor hen door de knieën gaan
  • Zalig die ouders die hun kind trouw bleven, ook toen hun kind ándere wegen ging dan de ouders wilden. Met verdriet in hun hart houden ze hun deur en hun hart open
  • Zalig de jongere die op zoek is naar waarachtig leven en die zich inzet voor de Derde Wereld, voor de baanlozen, voor Amnesty International, voor Greenpeace of de bijstandmoeders
  • Zalig de mensen die ruim van hart bleven, zodat zij het zicht op God niet belemmeren
  • Zalig de mensen die vrede brengen, geen tweespalt zaaien.
  • Zalig die mensen, waarvan ze zeggen "als je met hém of háár ruzie krijgt, dan ligt het aan jezelf!"
  • Zalig ben je als je blijft opkomen voor 'n eerlijke zaak, ook al bespotten ze je en proberen ze je onderuit te halen met hun geklets en hun geroddel.

De zaligsprekingen van Jezus zijn een schot in de roos, want ze roepen op tot een menswaardig leven. Jezus daagt vanaf de berg zijn toehoorders uit om te werken aan een betere wereld. Jezus heeft mensen nodig: gezegende mensen, zalige mensen. Dat is het ware leiderschap van Jezus: mensen uitnodigen, uitdagen, serieus nemen. Dat je blij bent met de mensen die God in je leven aan je zorgen heeft toevertrouwd.

Het Rijk van God heeft nog geen vaste vorm gekregen en alle tranen zijn lang nog niet uit alle ogen gewist. Maar het mosterdzaadje van de hoop kan niemand de armen ontnemen: ze dragen het in zich als een onverwoestbaar teken van hoop. Dat zijn dan de zaken die God werkelijk raken!

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor van de H.Augustinus
Amsterdam-Buitenveldert