BOETEVIERING - PASEN

In mijn vorige parochie ging ik om de veertien dagen voor in een Zorgcentrum. 't Is er altijd gezellig. Met zo'n dertig mensen zaten we rond de tafel. Preken is er nauwelijks bij, want je wordt regelmatig onderbroken. Toen ik er een keer een boeteviering wilde houden, zei een mevrouw van 85: "Dat hoeft toch niet, wat voor kwaad doen we hier nou? We komen nauwelijks de deur uit!"

“Nou”, zei ik, "Toen ik hier net het huis binnenkwam liep ik met een rolator-mevrouw naar de lift. Toen we aankwamen werd de deur door een van de bewoonsters snel dichtgetrokken, zodat we moesten wachten. Toen we later in de lift stonden, zeiden de twee bewoonsters geen woord tegen elkaar. In een normale lift begrijp ik dat. Dan ben je al blij als de ander een hondje heeft. Dan kun je ergens over praten. Maar als je in het zelfde huis woont, dan ken je elkaar toch! En als je niet weet waar je het over moet hebben, begin je maar over de kleinkinderen! Stof genoeg! En ik vertelde dat ik ook een keer meemaakte dat er een bewoner was gestorven. Het enige commentaar wat ik toen in dat huis hoorde was: "nu moet zijn vrouw wel gauw van de kamer af, want het is een tweepersoonskamer!" En ik vroeg hen ook of de wat bejaarde monden wel altijd de waarheid spraken en of er nooit een roddel over de lippen kwam. De mevrouw van 85 keek me aan en zei lachend: ":ja, houdt u die boeteviering toch maar!"

Twee maal per jaar hebben we in de veel kerken ook een boeteviering. Ik denk dat we in onze moderne tijd eigenlijk niet goed raad meer weten met ons schuldgevoel en we weten nog minder hoe we er uit moeten komen. Met het kwaad in ons leven is het net als zo vaak met een familieruzie, daarbij weet ook eigenlijk niemand meer hoe het allemaal begon en waarover het allemaal ging.

In de loop van ons dagelijks leven gaat er zo vaak iets fout en daar gaan we niet altijd even goed mee om. Hoe vaak en hoe gemakkelijk zeggen we dan niet gauw: "sorry”. En dat is wel gemakkelijk gezegd, maar na “sorry” kun je zelf eigenlijk niets meer zeggen en ook degene aan wie je je verontschuldigingen aanbiedt kan er ook niet meer met goed fatsoen op terugkomen. De vergeving wordt snel gevraagd en ook vlot gegeven. Wat er precies vergeven moet worden, wat er nou misging in die relatie, waar de schuld en de oorzaak ligt, het is blijkbaar allemaal van geen belang: Als er maar vergeven wordt, want je moet toch ook niet moeilijk doen.

Een goedkope vergeving zouden we het kunnen noemen, en het vervelende is dat je er niet op terug kunt komen.
Je mag dan wel even vluchtig verontschuldigingen hebben aangeboden, maar is het nu wel allemaal opgelost? En je mag als beledigde partij wel zeggen dat we er zand over gooien, en alles vergeven en vergeten wordt, maar is dat wel helemaal waar? Veel te vaak blijven er toch littekens achter, waar we eigenlijk niet meer over kunnen praten. Goedkope vergeving is een voorbarige vergeving, is een onechte vergeving, is ten diepste geen vergeving. Het is een ‘gebeuren’ dat vergelijkbaar is met de spreekwoordelijke ‘doofpot’ waarin het kwalijke wordt weggestopt. Het is een gebeuren waarbij het kwade wordt weggemoffeld in plaats van serieus genomen. Het kwade wordt gladgestreken en toegedekt, in plaats van blootgelegd en aan de kaak gesteld. We schijnen maar alles met de mantel der vergeving te moeten bedekken, en dus woekert het onderhuids nog voort.

Bij échte vergeving wordt het kwaad niet toegedekt, maar onthuld, aan de kaak gesteld. Dat betekent twee dingen. Degene die kwaad heeft gedaan, wordt verplicht om zichzelf te onderzoeken en volledig in te zien, wat hij misdaan heeft. De draagwijdte van zijn daden, de werking van zijn woorden, de volle omvang van zijn schuld moet hem bewust zijn. Dat veronderstelt dus een bereidheid tot zelfonderzoek, tot eerlijk erkennen en belijden van eigen fouten en tekortkomingen, van schuld. Dat betekent dat echt berouw aan de basis ligt van de vraag om vergeving. En aan de andere kant betekent het, dat degene aan wie kwaad is gedaan serieus moet worden genomen.

Ik denk dat we een nieuwe bezinning nodig hebben op onze schuld en boete. Het mag waar zijn dat onze vroegere biechtpraktijken niet meer aanspreken in onze tijd. Maar hoe verkrijgen we nu dan vergeving bij God en bij elkaar? Ik denk dat we ons zelf meer serieus moeten nemen en dat we ook de ander meer serieus moeten nemen, pas als we onze fouten serieus nemen en de consequenties van ons falen durven nemen, kunnen we weer recht tegenover elkaar komen te staan. Dat is het begin van Pasen en opstanding.

En leid ons niet in bekoring. Ook Jezus kende momenten van bekoring. Misschien kent u de prachtige en indringende roman "de Gebroeders Karamazow" van de Russische schrijver Dostojewski. Ook in dit boek kunt u het verhaal van Jezus' bekoring teruglezen. De grootinquisiteur roept Jezus opnieuw ter verantwoording. Hij vraagt Jezus: Waarom heb jij je kracht, Jezus, niet gebruik om van stenen brood te maken? De mensen in de hongerlanden zou je geweldig blij maken. Waarom heb jij, Jezus, de heerschappij van de wereld niet op je genomen? Dan zouden al die oorlogen, twisten en ruzies eindelijk eens ophouden! Waarom ging jij, Jezus, niet in op de vraag naar het wonder? Dan zouden alle mensen die ziek zijn of gehandicapt, mensen die leven zonder uitzicht, je oneindig dankbaar zijn! De aanklacht is duidelijk: Jezus, waarom ben je geen machtige, heersende en almachtige Jezus, een echte Zoon van God?

"Een mens leeft niet van brood alleen!" Waarom kijken we altijd naar het ongewone en waarderen wij de gewone dingen in het leven nauwelijks? Hongersnood hoeft geen toekomst te hebben, als jullie je brood maar delen. Armoede hoeft geen probleem te worden, als je met elkaar wilt delen. Geniet toch van het bestaan. Verberg je als mens niet langer achter allerlei theorieën en grote woorden. Zijn jullie dan echt alleen maar geïnteresseerd in wat deze wereld opbrengt?

De eerste mensen,Adam en Eva - we zijn het zelf - wilden geen rekening houden met God. Zij wilden zélf hun toekomst bepalen en zich niet laten leiden door God. Dat is de bekoring van alle tijden! Bekeren, je omkeren, je vluchtwegen verlaten. Je door Gods woord laten arresteren, je hoofd buigen, schuld bekennen, uithuilen en opnieuw beginnen. Parochianen, ik wens u een goede voorbereiding op het Paasfeest toe.

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor van de H.Augustinus
Amsterdam-Buitenveldert