JOHANNES DE DOPER EN PROFEET JESAJA | Overweging Augustinuskerk

JOHANNES DE DOPER EN DE PROFEET JESAJA

Er zijn twee woorden die aangeven in welke fase van je leven je bent aangeland. Het zijn de woorden ‘nog’ en ‘al’. Als je jong bent, dan is het: Is je kindje al geboren, loopt hij al. kan hij al lezen, heeft hij zijn eerste tandje al, gaat hij al naar school? Als je ouder wordt, dan is het ‘nog’: Woont hij nog op zichzelf? Leeft zijn vrouw nog? Laatst vroeg iemand me: ‘Woon je nog steeds in Amsterdam?’ Blijf je nog lang in Amstelland werken? Blijf je nog lang deken van Amsterdam? Dit weekend zitten we ‘nog’ in de Advent, maar het kerstfeest is overal ‘al’ in zicht. Nog maar één week advent om ons voor te bereiden op Hem die komen gaat. Opnieuw staan in dit weekend de profeet Jesaia en Sint Jan de Doper centraal. Jesaja en Johannes de Doper zijn al sinds eeuwen de poortwachters van het kerstfeest.

Johannes de Doper. Als kind vond ik Sint-Jan de Doper maar een enge man. Van de kapelaan hoorden we dat hij niet van een ‘Boterham met chocoladepasta’ hield, maar sprinkhanen at. Bovendien was zijn kleding gemaakt van kameelhaar. Nu had ik in die tijd hoogstens honden en katten gezien en kamelen kende ik alleen van plaatjes en films! Maar het leek me als kind afschuwelijk: al dat geprik aan je lijf! Ook woonde Johannes de Doper niet - zoals wij - in een keurig huis, maar hij sliep in het open veld. Nu is de temperatuur in Israël wat beter dan in ons land, maar toch. Ondeugend dacht ik weleens: die man zal wel niet fris hebben geroken! Natuurlijk geen kraan in de buurt. Een reservepak van kameelhaar zal hij ook wel niet hebben gehad! Maar ze noemden hem toch ‘De Doper’? Dan zal hij wel water bij de hand gehad hebben! Schoon zal hij wel zijn geweest!

Hij is me blijven intrigeren: Johannes de Doper, al let ik nu meer op wat hij te zeggen had dan hoe hij er uitzag! Johannes preekte een Doopsel van bekering. Hij roept ons op de bijl neer te leggen bij de wortels van ons eigen bestaan. Hij beschouwt zichzelf als een wegwijzer, die ons de weg naar het Kerstkind wijst. En Johannes weet: als wegwijzer sta ik niet midden op de weg, maar langs de kant van de weg. Johannes is de ‘Wegbereider’ geworden in de traditie van de oude profeet Jesaia: ‘Baan de Heer een weg in de steppe, effen voor onze God een heerbaan in de woestijn.’ (Jesaia 40:3) En wegen hebben we gebouwd: tienbaans wegen nog wel! Daarop trekken onze eigentijdse goden aan ons voorbij in prachtige dure sleeën. Luxeartikelen en verfijnde restaurants. Vooral in deze dagen bezoeken we met man en macht de pronkerige winkelstraten die tot 's avonds laat hel verlicht blijven. Maar de profeten waarschuwen ons: Gods wegen zijn geen luxueuze winkelstraten! Daarom roepen Jesaia en Sint-Jan de Doper ons in de Advent toe: Begin maar ándere wegen te bouwen, verlaat de zijwegen in je leven en keer terug op de weg van God en mensen. Ruim nu eindelijk eens al die blokkades in je leven op!" En dat kost menige zweetdruppel: want wegenbouw is zware arbeid!

‘Baan de Heer een weg in de woestijn’. Wegen bouwen naar elkaar en zorgen dat de weg tussen ons en God niet geblokkeerd raakt. Er zijn wat een blokkades in onze wereld. Blokkades van dreigende oorlog en hongersnood; blokkades van wantrouw en liefdeloosheid. Hoeveel wegen in de wereld zijn al onbegaanbaar geworden en hoeveel wegen in ons leven nog begaanbaar? Hoeveel wegen in ons eigen leven zijn er niet geblokkeerd, verstopt geraakt tussen echtgenoten, die niet meer echt kunnen genieten, tussen ouders en kinderen, tussen buren, op je werk, op school. Hoe onbegaanbaar is onze weg naar de Islam, onze weg naar de Derde Wereld? En de voornaamste vraag is: hoe begaanbaar is onze weg naar God nog?

Naast Johannes de Doper is ook de profeet Jesaia in de Advent een betrouwbare gids. De profeet Jesaia was een realistisch mens. Hij zag de voosheid van het menselijk bestaan en de potsierlijkheid van de mensen. Hij gooide dode vragen omhoog en kreeg antwoorden vol leven terug. Hij zag hoe mensen elkaar het leven kunnen zuur maken Hij wond zich op over de wijze waarop mensen met elkaar menen om te moeten gaan. Maar bij hem had agressie nooit het laatste woord. Altijd weer kwam dat visioen van vrede boven dat hij diep in zijn hart meedroeg. Een eindeloos visioen, 'n visioen om jaloers op te zijn! De Israëlieten zagen hoe Babylon zijn afgoden vierde. In grote optochten werden de goden getoond, omhangen met goud en zilver. En de Joden keken toe met lege ogen, want zij waren verreweg in de minderheid. Ze voelden zich zwak en zwaar in de steek gelaten. Plotseling komt er een profeet die tegen hen zegt: ‘Maken jullie ook maar een weg klaar voor de Heer. Begin maar wegen te bouwen, want uw Koning, het Kerstkind. Is in aantocht!’

Vandaag hebben zijn woorden nog lang niet aan kracht ingeboet. Tot volkeren die aan de afgrond leven: begin maar te bouwen, want uw Koning is in aantocht! Tot mensen die honger en kou lijden, tot mensen die dorstig zijn of ziek, of in de gevangenis: begin maar te bouwen, want uw Koning is in aantocht! En tot ons: verlaat al die dwaalwegen van de consumptiemaatschappij en begin maar te bouwen, want uw Koning is in aantocht! Het zijn wegen die voortkomen uit de oude afgeschreven tronk van Jesse. Het zijn de wegen waarop de arbeiders niet meehuilen met de wolven. Het is de weg van elkaar van dienst willen zijn, zonder direct over geld te praten. Het is de weg waarop ouders en kinderen elkaar opnieuw bij de arm nemen en elkaar respecteren.

Sta eens stil bij het werk op jouw levensweg! Nog steeds maken we verkeerde keuzes als het gaat om de smalle weg van God en de doodlopende menselijke wegen van macht en succes. Sint Jan de Doper en de profeet Jesaia weten hoe ziek de wereld kan zijn. Maar zij vechten niet voor eigen gelijk. Ze schelden niet, komen niet met verwijten, maar zij ontsteken licht in diepe duisternis en ze wijzen op Hem die komen moet: de Messias! Dat is de les van vanmorgen: het is ‘nog’ geen kerstmis, maar het Koningskind is ‘al’ in aantocht! Laten we de komende Adventsweken gebruiken om ons op Zijn komst voor te bereiden. Baan een weg naar de Heer, een weg naar God en elkaar.