De titel van de overweging

Het thema van de Vredeweek 2020 is ‘Vrede verbindt verschil’. Hoe overbruggen wij onze verschillen? De corona-virus doet ook hier zijn werk. Wat een explosie aan solidariteit. Het coronavirus breekt los. Vanuit alle hoeken van de samenleving wordt de gemeenschapszin zichtbaar en hoorbaar. Spandoeken, applaus en simultaan luidende kerkklokken, invoelende toespraken van de leiders van het land en die extra tas met boodschappen voor de buurvrouw. Initiatieven die plaatselijke kleine ondernemers door de storm moeten helpen. Ook worden de bestaande verschillen nog duidelijker, zoals bij de voedselbank en bij het meisje dat veel liever naar school gaat dan in haar ontwrichtende thuissituatie te moeten zijn. Het verschil in toegang tot zorg, tussen ons hier en al die vluchtelingen daar, ver weg.

In de Vredesweek hebben we opnieuw een vredesthema. In 2020 is dat: Vrede verbindt onze verschillen. In de periode na de oorlog heette dat verzoening. Verzoening tussen mensen die tot voor kort vijanden waren. Die verzoening kon er alleen komen door ontmoetingen en gesprekken. Met genoeg tijd om te luisteren naar elkaars verhalen. Hoe echter en oprechter de verhalen zijn, hoe steviger de band die ontstaat. Daarom zoeken we ook in deze tijd naar nieuwe verbintenissen tussen mensen in een land dat heel divers geworden is. Ook nu speelt ontmoeting een cruciale rol, om vertrouwen te vinden en samenleven mogelijk te maken. De Vredesweek is hét moment om elkaar te ontmoeten. Om te ontdekken wat goed is voor jezelf én voor de ander. Zelfs als we misschien niet in grote groepen bij elkaar kunnen komen vanwege het coronavirus, juist dan: ‘Vrede verbindt onze verschillen’. Vrede verbindt ons met alle anderen, met elkaar, en met God

De parabel die Jezus vandaag aan zijn landgenoten vertelt, gaat ook over de verhoudingen tussen mensen onderling. Wat is er aan de hand? Er is een groot tekort aan arbeidskrachten. Een wijnbouwer wil persé zijn oogst binnenhalen en iedereen die kan werken is welkom. Zelfs mensen die normaal niet aan de bak komen, geeft hij dit keer een baantje, als is het maar voor één dag. Tot zover is er niets aan de hand. Maar aan het einde van de dag krijgt iedereen hetzelfde loon, zelfs de mensen die er als laatste bijgekomen zijn. Dat zijn de werkers van het elfde uur. Mensen die pas geronseld worden als de dag bijna voorbij is. Zij krijgen hetzelfde bedrag.

Laten we het maar eerlijk zeggen: de parabel die we zojuist gehoord hebben is aanstootgevend. Mensen, die de hele dag hebben gewerkt, krijgen evenveel als degene die pas op het nippertje binnenkwamen. Als een werkgever zo zijn werknemers zou behandelen, kwam het binnen de kortste keren tot een staking! Hetzelfde werk, hetzelfde loon! Dat is pas rechtvaardig! Want iedereen die de hitte van de dag heeft gedragen, heeft toch recht op een betere en hogere beloning dan diegene die pas aan komt aanzetten als de dag bijna voorbij is en de klus is geklaard!

Dat is rechtvaardigheid volgens menselijke opvattingen. Maar God rekent blijkbaar anders. God rekent niet, maar Hij geeft. God vergoedt niet volgens een vaststaand tarief, maar Hij geeft in overvloed. Zijn maat is barmhartigheid. Petrus zegt tegen Jezus: ‘Ik heb alles achter me gelaten om U te volgen, wat krijg ik ervoor terug?’ Jezus vertelt dan de deze parabel van de ‘werkers van het elfde uur’. De mensen die de hitte van de dag hebben gedragen ontvangen hetzelfde als de laatbloeiers.

Valt dat even tegen! Heb ik daar elke dag voor gebeden? Ben ik daarom elk weekend naar de kerk gegaan? Heb ik daarom zoveel gegeven voor de Derde Wereld? We zouden voor al die dingen in klinkende munt door God betaald willen worden. Maar wie God zijn eigen rekening presenteert, verrekent zich grondig! Hoe kijken wij tegen God aan? Dat is de vraag die Jezus stelt. God is geen boekhouder, die heel ons doen en laten nauwkeurig registreert. Wie meent dat hij op éigen kracht de hemel kan bereiken, heeft zich grondig mis gerekend. God wil goed zijn voor iedereen zonder onderscheid. Zo verzet Jezus zich tegen de mentaliteit van mensen die menen het op eigen kracht in deze wereld wel te kunnen klaren.

De heilige Theresia zei op haar sterfbed: ‘Eigenlijk is alles in ons leven slechts genade, slechts een gave van God’. Wij hebben nergens recht op en krijgen toch van alles. Maar God is geen boekhouder. Bij Hem mag er van alles in overvloed zijn en voor iedereen: voor vroege vogels en laatbloeiers. Leven in overvloed. En Jezus is overvloedig. Op de bruiloft van Kana stroomde er 300 liter wijn over de tafel! Kijk eens naar 't wonder van Kafarnaüm: 10.000 mensen verzadigd en nog 12 korven brood over! En dan het wonder bij het meer: een boot tot de rand toe gevuld met vis, zelfs zo zwaarbeladen dat de boot in de diepte dreigt te verdwijnen!

Zouden wij dan afgunstig moeten zijn omdat alles wat van God komt gratis is? Ieder van ons draagt zijn eigen geschiedenis met zich mee. Eigenlijk is ieder van ons een laatbloeier. Allemaal zijn we werkers van het elfde uur.

Als we ons eigen leven onderzoeken, maar dan oprecht, zullen we tot de conclusie komen dat ons hele leven een geschenk van God is. Zonder Hem zijn we niets. Dankzij Hem mogen we alles worden, zelfs Kind van God, En die uitnodiging geldt voor iedereen: voor de vroege vogels, maar ook voor hen die pas laat in hun leven tot bloei zijn gekomen. Wij zouden niet jaloers mogen zijn, maar juist gelukkig, als mensen zich bekeren tot God, ook als dat pas gebeurt op een moment waarop het menselijkerwijze gezien te laat is. Voor God bestaat dat ‘bijna te laat’ niet, voor Hem is iedereen ‘op tijd’, die, vroeg of laat, tijdens zijn leven zich omdraait en zijn of haar hart bekeert tot God.

In de periode na de oorlog heet dat verzoening, tussen mensen die tot voor kort vijanden waren. Die verzoening kon er alleen komen door ontmoetingen en gesprekken. Met genoeg tijd om te luisteren naar elkaars verhalen. Hoe echter en oprechter de verhalen, hoe steviger de banden die ontstaan. Daarom zoeken we ook in deze tijd naar nieuwe verbintenissen tussen mensen, ook in ons land dat heel divers geworden is. Ook nu speelt ontmoeting een cruciale rol, om vertrouwen te vinden en ons samenleven mogelijk te maken

Je kunt dit soort voorbeelden tot in het oneindige doortrekken Er is een oneindig aantal motieven om als ‘eersten’ op ‘laatsten’ neer te kijken: geld, spieren, huidskleur, geur, leeftijd, geslacht, kinderen, woonplaats, kant van de straat, afkomst, vroomheid, ras etc etc.. Als Jezus zegt dat de laatsten eersten zullen zijn en de eerste de laatste draait Hij die orde niet om, Hij schaft ze af. Er is geen nieuwe rij waarin anderen mensen voorop of achteraan zullen staan, De eerste en laatsten zijn gelijk, Er zijn geen laatsten en eersten meer. Er zijn alleen maar broeders een zusters, die elkaars vrienden en vriendinnen zijn geworden.

De Vredesweek is hét moment om elkaar op deze manier te ontmoeten. Om te ont-dekken wat goed is voor jezelf én voor de ander. Zelfs als we misschien niet in grote groepen bij elkaar kunnen komen vanwege het coronavirus, juist dan. Vrede verbindt verschil. Vrede verbindt ons met alle anderen, met elkaar en mogen dan genieten van hetzelfde loon, en deze nieuw verhoudingen verbindt ons met God!

Ambro Bakker s.m.a.
deken van Amsterdam