De titel van de overweging

Jezus gaat op weg naar Jeruzalem, hoewel Hij weet wat Hem daar binnenkort te wachten staat! Het zal zijn kracht naar kruis zijn. Hij zal veel moeten lijden van de oudsten van de hogepriesters en de Schrift­geleerden. En Jezus zal nu binnenkort om het leven worden gebracht, maar op de derde dag zal Hij weer verrijzen! Jezus is zijn kracht naar het kruis. Petrus zegt tegen Jezus dat zijn ondergang Hem dat niet mag overkomen. Maar Jezus zegt tegen Petrus: ‘Ga weg, satan, want jij laat je leiden door menselijke overwegingen, en niet door wat God wil’.

En tot zijn leerlingen zegt Hij: ‘wie mijn volgeling wil zijn, moet mij volgen door zichzelf te verloochenen en ook zelf zijn kruis op zich te nemen. ‘Wie mijn volgeling wil zijn, moet mij volgen door ook zelf het kruis op je te nemen’ (Matteüs 16:24), want elk huisje heeft zo zijn kruisje, en iedereen krijgt wel eens kracht naar kruis.

Zo was er eens een man die vond dat het kruis dat hij moest dragen in het leven een altijd ‘ondraaglijk kruis’ was. Hij ging naar God toe, en hij vroeg om Gods naam een ander kruis. ‘In orde’, zei God, ‘zet jouw kruis maar langs de kant en zoek een ander kruis uit’. De man zocht tussen alle beschikbare kruisen. Hij was de wanhoop nabij, want geen enkel kruis paste bij hem. Het ene was te hoog en het ander te zwaar! Maar uiteindelijk vond hij een kruis dat hem als gegoten zat, niet te zwaar en niet te hoog. Dit kruis zou ik best mijn hele leven kunnen dragen, zei de man tegen God. Toen begon God te lachen en zei: man, achterop staat je naam al gegraveerd, want het is hetzelfde kruis dat je hier mee naar binnen hebt genomen!

Hoeveel mensen menen dat het kruis dat zij te dragen hebben het zwaarste kruis van allen en alles is? Er zijn mensen die denken dat zij de enige zijn die het in dit leven zwaar te verduren hebben. Maar ieder van ons krijgt toch de nodige klappen. In een verweerd gezicht zijn de ups en downs in een mensenleven haast letterlijk af te lezen. Want geen mens komt ongehavend uit de strijd van het leven. Vaak lijkt het alsof de ander het altijd beter heeft als wijzelf, maar wie van ons is in staat om achter al die gesloten deuren te kijken… Vaak van buiten lijkt alles koek en ei, maar van binnen ruiken we de lucht van verbrande turf. En als ik 's avonds laat over die die huizen heen kijk dan denk ik: wat zit er allemaal achter die tienduizenden ramen verborgen aan blijdschap, aan vreugde, maar ook aan verdriet en narigheid. Elk mens krijgt kracht naar kruis, zeggen we tegen elkaar, vaak als troost.

In de beide lezingen van vandaag worstelen mensen met het kruis dat zij van God gekregen hebben. Beiden voelen zij zich door God geroepen, zowel Jeremia als Jezus, om de weg van God te gaan en niet hun eigen wegen. De weg van Jezus is niet zijn eigen weg geweest, maar de weg naar de ander, naar mensen die onder hun kruis dreigen te bezwijken: de zieken, de naakten, de stervenden, de hongerigen en de gevangenen. Onze weg is vaak de weg van eigen ziel en zaligheid.

In de eerste lezing hoorden we ook hoe de profeet Jeremia in een crisis terecht is gekomen. Ook hij wil zich van zijn kruis ontdoen, maar het kruis zit als het ware aan zijn leven vastgeklonken. Hij bidt tot God, zijn Heer: ‘God, U hebt mij verleid en ik ben bezweken, telkens als ik het woord neem dan moet ik geweld en onderdrukking roepen. Uw woord heeft mij alleen maar smaad gebracht en af en toe denk ik: ik hou er mee op. Maar dan laait er een geweldig vuur in mijn gebeente. Ik doe alle moeite om het in bedwang te houden, maar het lukt me niet altijd' (Jeremia 20). De stem van God wint het van zijn eigen menselijke en daardoor vaak kortzichtige overwegingen. En in het Evangelie voert Jezus vandaag dezelfde strijd. Jezus begint populair te worden. Bij duizenden trekken de mensen uit om Hem te horen en te zien. Vlak voor zijn gewelddadige dood gaan er stemmen op om Hem tot koning van Israël te kronen. Leider moet Hij worden van een stadsguerrilla tegen de gehate Romeinse overheersing. Maar Jezus op weg naar macht en succes kiest voor een ander soort Koninkrijk. Geen koninkrijk waar de machtigen het grootste en laatste woord hebben, maar een Koninkrijk van onderop. Zelfs zijn vrienden begrijpen dat niet.

Petrus die vorige week in het evangelie zijn trouw aan Jezus betuigde met de woorden 'Gij zijt de Christus, de Zoon van de lévende God'. Zelfs hij probeert Jezus te laten kiezen voor menselijke wegen in plaats van de weg van zijn hemelse Vader. Ieder mens die van een ideaal bezeten is, moet vaak kiezen tussen wat dé mensen vinden en wat je zelf vindt. Ook in onze tijd zijn die spanningen levensgroot aan te wijzen. Kiezen we voor nog meer geld of voor de toekomst van je eigen gezin; een keuze voor een nog grotere rijkdom of voor een grotere rechtvaardigheid in de wereld. En dan al die spanningen rond seksualiteit en moraal, rond abortus en euthanasie. Al die spanningen tussen de kerken onderling, de spanningen tussen de bisschoppen, de spanningen rond de oecumene, spanningen tussen jong en oud, tussen progressief en behoudend. Elk mens leeft in een spanningsveld, waar je idealen bedreigd worden door menselijke overwegingen.

‘Laat u niet leiden door menselijke overwegingen maar door wat God van u wil’, zegt het Evangelie vandaag (Matteüs 16:23). Maar waar kiezen we dan eigenlijk voor? Kiezen we alleen voor een veilig verband., voor welvaart-zonder-meer? Dan zitten we op de lijn van het geluk-op-korte-termijn. Maar durven we onszelf los te maken, niet verstikkend voor anderen? Maken we het kruis van anderen niet onnodig zwaarder, tot ondraaglijke lasten. Jezus spreekt geen dreigende taal, hij nodigt uit en bemoedigt. Jezus is zachtmoedig, dat klinkt ons nog wat slap in de oren, want dan laat je toch maar met je sollen. Maar leert de geschiedenis ons niet dat zelfs de grootste machten in de wereld door kleine krachten van onderaf worden gemaakt en gebroken? Jezus gaat mensen daarin voor, draagt zelf een zware last op zijn schouders naar Golgotha.

Wij leven in een tijd die niet zo, gemakkelijk is, maar ik denk dat de beide lezingen van vandaag ons een doorkijk op het leven kunnen bieden. Gaat het bij mijn idealen om mijzelf, om eigen angsten, om eigen welzijn, of spring ik in de bres voor het leven van anderen? Geen gemakkelijke keuze: Jezus is er letterlijk aan doodgegaan, al heeft Hij er tijdens zijn leven geen enkele twijfel over laten bestaan dat zijn weg niet naar zichzelf maar naar de ander voert. Elke tijd staat voor eigen keuzes. Maar in geen enkele tijd mogen wij ons verstoppen achter onze eigen levenskeuzes. Natuurlijk kunnen we proberen om die boze wereld buiten de deur te houden, maar heeft ook ons leven niet te maken met heel-de-wereld en heel-de-mens? Zelfs twee verliefde mensen hebben niet het recht om zich achter hun keuze voor elkaar te verschuilen. Wie alleen maar opkomt voor eigen belang, voor eigen veiligheid en eigen recht, leeft ongezond en is levend dood. Misschien toch doorgaan met het dragen van dat kruis, omdat je niet anders meer kunt. Zelfs verdragen dat er mensen zijn die hun hoofd van je afwenden, hun ogen sluiten voor de werkelijkheid en tegen elkaar fluisteren: kijk daar heb je hem dan: ‘ontzetting-overal!’ Trouw tot in de dood en je niet laten leiden door menselijke overwegingen.

Het klinkt pathetisch, groots en geweldig, maar in het verborgene krijgt het gestalte in veel gewone mensen. Het is het grootse geloof van mensen die zeggen: door menselijke handen zijn de kernwapens de wereld ingegooid, door mensenhanden kunnen we ze weer laten verdwijnen. Veel mensen nemen pijn en dood op de koop toe, omdat zij blijven geloven op Jezus' eigen woord, dat niet-dood en ondergang, maar leven en liefde het laatste woord zullen hebben!

Ambro Bakker s.m.a.