De titel van de overweging

Gaat het vandaag over vergiffenis of gaat het over wraakneming? Is iemand vergeven je zwakheid? Als je wraak neemt, lijkt dat sterk en krachtig, want wraak nemen is genadeloos, onverbiddelijk.
Als alleen de wet van het recht zou bestaan, zou dan wraak het laatste woord zijn om het geschonden recht te herstellen?

De wijze jood Jezus Sirach schreef: ‘vergeef uw naaste zijn onrecht’. Ja, je naaste vergeven, dat kan ik begrijpen. Maar ik wil wel weten: wie is mijn naaste, en wanneer is iemand mijn naaste?
Voorwaarde om iemands naaste te zijn lijkt me het bestaan van een relatie van verbondenheid, van betrokkenheid op elkaar. Dan zijn er beslist mensen die geen naaste zijn: degene die hun macht of positie misbruiken om jou te vernederen, zijn niet betrokken bij jou, tonen geen verbondenheid. Mensen, zoals kwijtgescholden dienaar die uit zijn op eigen gewin en genoegen, ten koste van een ander, die kan ik geen naaste noemen!

Ook de heer en koning zelf laat zien dat we voor zo iemand geen vergeving is, hij levert hem over aan de beulen. Er zijn mensen die door hun manier van leven en omgaan met anderen onverbiddelijk aangeven geen naaste te willen zijn. Wat moet ik dan doen met mijn wrok en mijn gramschap over hetgeen zij hebben aangericht? Mijn haat zomaar weg laten zakken? Kan ik dat wel? Als de ander die jou dit aandeed, nu eens schaamte, schande en schuld zou gaan voelen, en daarmee naar buiten kwam (ja, ik heb groot onrecht aan jou gedaan. Ik ben volkomen over jouw grenzen heengelopen). Hoe kun je mij dat vergeven? Onze eeuwenoude aarde: is die niet ziek aan het worden?

• De aarde heeft pijn in haar rechterzijde,
  Omdat ook op dit moment talloze kinderen worden gemarteld.
• De aarde heeft pijnlijke voeten,
  Omdat ook op dit moment er weer zoveel mensen zijn die hun woord
  van het begin vergeten zijn.
  Liefde die zich omzet in tomeloze haat.
• De aarde heeft pijn in haar buik,
  omdat miljoenen vluchtelingen nog steeds
  geen been hebben om op te staan.
• De aarde heeft pijn in haar hart,
  Omdat veel van haar kinderen elkaar dagelijks beliegen en bedriegen.
• De aarde heeft pijnlijke longen,
  Omdat fabrieken en auto's haar de lucht ontnemen.
• De aarde heeft verziekte aderen,
  Omdat dagelijks nog tienduizenden tonnen zout
  vanuit de Franse Kalimijnen in haar levensader worden gestort.
• De aarde heeft een pijnlijk onderlijf,
  Omdat daar nog steeds onnodig veel grondstoffen
  worden weggehaald voor overbodige luxe.
• De aarde heeft een geweldige hoofdpijn,
  Omdat mensen daarin splijtstoffen en kernkoppen hebben opgeslagen.
• De aarde huilt dikke tranen vanuit halfblinde ogen,
  Omdat zoveel van haar kinderen worden gediscrimineerd
  vanwege hun godsdienstige, politieke of ethische overtuiging,of vanwege hun etnische of seksuele geaardheid.

Onze eeuwenoude aarde kreunt in barensweeën, maar wat zal zij baren: oorlog of vrede? Wrok en gramschap zijn iets afschuwelijks. Alleen de zondaar blijft er mee lopen! Mens, denk toch aan het einde en hou op met al dat haten en vergeef uw naaste. Het gaat in deze lezing toch om ‘vergeven en vergeten’. Waar mensen voor elkaar geen weg meer vrij maken naar de toekomst, zijn er geen levenskansen te verwachten. Het is alsof God boven onze aardse put hangt en zegt: Natuurlijk, je levenssituatie is niet optimaal, misschien zelfs levensgevaarlijk, maar met paniekzaaiers red je het nooit! En bovendien: als het erg donker wordt in de wereld en in jouw leven, weet dan dat Ik er nog altijd ben! Sterker nog: God is zelf de mensenput ingedaald om het lot van mensen te delen. Een klein kind, dat uitgroeit tot een mens die ons heeft laten zien hoe betrekkelijk al die dingen zijn waar wij ons dagelijks druk overmaken.

Onze grotemensenwereld, vaak zo opgeblazen en vol drukte. Steeds weer op zoek naar meer macht en geweld, gelijkhebberij en groeiende welvaart. Jezus heeft ons een weg laten zien die wél uit de put leidt. Het is niet de brede weg van macht en grootspraak, maar de smalle weg van menselijke dienstbaarheid. Jezus die zelf nooit op macht uit was, maar de woestijn in vluchtte, toen men Hem tot koning wilde kronen. Hij die ons telkens weer duidelijk maakt dat niet de machthebbers maar de kleine man het onrecht breken kan, zoals het zwakke water in eeuwen sterke rotsen naar de zee kan dragen. Vergeeft elkaar, zegt Jezus, en alles komt in orde.

En Petrus gaat er dan flink tegen aan. Zevenmaal kun je nog overzien, dat kun je nog op je vingers natellen! Zo berekenend gaat Petrus met vergeving om, want laten we eerlijk zijn: er zijn per slot van rekening grenzen! En dan zegt Jezus: ‘Nee, geen zevenmaal, maar zeventig maal zevenmaal’. En dat houdt natuurlijk niet op bij 490 maal! Het is alsof Jezus zegt: ’Als je écht bereid bent om te vergeven, dan raak je gegarandeerd de tel kwijt! Vergeven kent geen grenzen! Dat blijkt uit het hyperoverdreven verhaal van Jezus. Hij vertelt over een koning die zijn dienaar 10.000 talenten kwijtscheldt. Dat is het loon van 60 miljoen werkdagen, dat is bijna 17.000 manjaren! Dat schenkt de koning hem kwijt. Een belachelijk bedrag, maar de kern van het verhaal is duidelijk: vergeving is grenzeloos!

God vergeeft ons grenzeloos, terwijl wij elkaar gijzelen om het minste of geringste. We drukken elkaar in de hoek om de kleinste misstap. Wij maken elkaar geestelijk en lichamelijk kapot om dingen die wij onvergeeflijk vinden. Jarenlang ontlopen we elkaar, omdat we ooit ruzie kregen. En waar ging het over? Vaak om niets! Soms ben je de oorzaak van de ruzie zelfs vergeten!
Wij kunnen maar moeilijk tot vergeving komen, omdat we niet beseffen hoe groot onze eigen schuld is. Bij God staat elk mens eindeloos in het krijt. Hij vergeeft ons en daarom mogen wij elkaar blijvend vergeven.
Niet met het telraam in de hand, zoals Petrus dat deed. In je vergeving mag je eindeloos overdrijven, zegt Jezus. Elkaar vergeven vormt het plaveisel van de weg naar de vrede. En die vrede komt er! En als we het soms niet zien zitten en de moed dreigen op te geven, denken we dan nog eens terug aan de Vader die boven de put hangt en zegt: mensenkind, wees niet bang! Elkaar vergeven is het touw waarmee je elkaar uit de diepste put kunt trekken.

Ambro Bakker s.m.a.