Goede Vrijdag drie uur: een mens sterft in een uithoek van de wereld aan een onmogelijk kruis. Nauwelijks hoorbaar voor de omstanders komen van zijn lippen de woorden van Psalm 22: ‘God, mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?’ (Matteüs 27:46) En die klacht klinkt tot de dag van vandaag en wordt telkens herhaald, hier en overal. Voortdurend botsen wij op tegen het menselijk verdriet, gaan eraan ten onder en vallen terug naar de aarde als een vergeeld blad in de herfst. Waarom moeten mensen sterven? Waarom al dat lijden en al dat menselijk verdriet? Niemand kan het ontlopen. Steeds opnieuw word je er mee geconfronteerd. Of zoals de dichter Huub Oosterhuis dat zegt: ‘een mens te zijn op aarde is levenslang geboortepijn’. In de woorden van Jezus: ‘Moest de Messias dit alles niet lijden om zo zijn glorie binnen te gaan?’ (Lucas 24:26)

De prijs van je geboortekaartje

Waarom moeten mensen sterven die goed zijn bovenmate: Jezus van Nazareth, Martin Luther King, bisschop Oscar Romero, Marianella Garcia Villas. Is de prijs die zij moesten betalen voor hun liefde niet veel te hoog? In ‘de Gebroeders Karamazov’ laat Dostojewski Iwan tegen zijn broertje Aljosja zeggen: ‘zo’n hoge rekening kan ik niet betalen, beleefd geef ik mijn geboortekaartje terug’ Is onze God dan een Aztekengod die voortdurend om mensenoffers vraagt? Vindt God zijn vreugde in het in elkaar storten van al wat leeft? De vraag naar 't lijden kunnen we eigenlijk niet aan. Wij ervaren zin en zinloosheid naast elkaar. Na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog die aan 20 miljoen mensen 't leven kost­te, is het stil geworden rond het lijden. We weten er geen raad mee. En als we naar een antwoord zoeken, zoeken we tegenwoordig de antwoorden meer in de psychologie dan in de theologie: meer bij de mens en minder bij God.

Geleerden van naam

Mensen met grote namen hebben gezocht naar een antwoord, maar kwamen er niet uit: De Franse Schrijver Voltaire (1694-1778) beschouwt de vraag naar het lijden als een intellectueel spel van gevangenen die met hun eigen ketting rammelen. De Duits-Italiaanse cultuurfilosoof Romano Guardini (1885-1968) zei op zijn sterfbed: ‘Bij het laatste oordeel zal ik me niet alleen laten ondervragen, maar ik zal zelf ook vragen stellen! En de vraag die me geen enkel boek, ook de Schrift niet, die me geen enkel dogma, geen leerambt, en geen theologie heeft kunnen beantwoorden: waarom, God, die verschrikkelijke omwegen naar het heil, waarom het lijden van zoveel onschuldigen.

Tal van verklaringen

Natuurlijk er zijn antwoorden genoeg: Het is allemaal de schuld van die ene mens Adam, de wortel van alle ziekte en dood is de zonde, volledig geluk staat ons pas in de hemel te wachten, het lijden geeft ons de gelegenheid om innerlijk te rijpen, plaatsvervangend lijden voor het heil van anderen, het lijden als straf voor de altijd weerbarstige mens. Het zijn antwoorden die ons niet of nauwelijks bevredigen. In het Oude Testament constateert Job de kortsluiting tussen Gods liefde en het menselijk geluk. Job is de mens van vandaag: hij neemt geen genoegen met vanzelfsprekende antwoorden. Hij haat mensen die "die alles dichtplakken met leugens. Kwakzalvers noemt hij ze en hij roept het uit: in Godsnaam zwijg, als je tenminste nog een greintje verstand hebt’ (Job 13:14). Het lijden is blijkbaar geen theoretisch probleem, maar de realiteit van alle dag en alle mensen. Gedachten over het lijden ontstaan niet in de arena, daar wordt alleen maar geklaagd en geleden. In de arena is 't geen onderwerp van discussie meer, daar is verdriet en pijn. Daarom moet je het lijden willen bestrijden en niet begrijpen.

Twee soorten lijden

Er zijn eigenlijk twee soorten van lijden. Het ene is verweven in de structuur van de schepping, het andere wordt door ons zelf veroorzaakt. Dat laatste is vaak nog erger dan het eerste: het is lijden dat voorkomen had kunnen worden. Alleen de liefde kan ervoor zorgen dat lijden te dragen valt of wordt opgeruimd. Vanuit de liefde wordt zelfs Jezus' kruis een nieuwe levensboom (Genesis 2:9) die staat in de tuin van God (Openbaring.2:7). God de Vader blijft solidair met zijn zoon Jezus, tot zijn laatste snik. Ook Jezus krijgt te maken met de vraag: ‘Als God onze Vader is, hoe kan Hij dan zoveel leed aan zijn kinderen toelaten?’ Deze vraag waarmee wij God ter verantwoording willen roepen wendt Jezus af op de vrager. Zo blijkt zijn reactie op twee openbare rampen (Lucas 13:15). Niet God dient ter verantwoording te worden geroepen, maar wij zelf die telkens verkeerde keuzes maken. Het wordt dringend tijd om ernst te maken met het opruimen van onrechtvaardige structuren.

U zal worden opengedaan!

Nog een andere vraag van de mens beantwoordt Jezus even onverwacht. Die naar het onverhoorde smeekgebed: ‘Ik heb gebeden, maar het helpt niets’. Jezus zegt eenvoudig: ‘alles wat je in het gebed vraagt, gelooft dat je het al verkregen hebt." (Marcus 1:24) Jezus vraagt ons te blijven vragen. Als je daarin groeit, groeit ook de bede in je ‘God, niet mijn wil geschiede, maar de uwe’. Jesaia: ‘Zoals de hemel zich boven de aarde verheft, zo liggen mijn wegen boven de uwe, en mijn gedachten veel hoger dan uw gedachten’ (55:9) De verhoring is hoger dan wij vermoeden. Heel indringend ervaren wij dat in het lijdensverhaal: Jezus vraagt dat de beker van 't lijden aan Hem voorbij mag gaan. De lijdensbeker zal gedronken worden, toch wordt zijn gebed verhoord. (Hebreeën 5:8: ‘hoewel Hij de Zoon van God was, heeft Hij in de leerschool van het lijden gehoorzaamheid geleerd’). Jezus vroeg om verlossing uit het lijden van Goede Vrijdag (God, mijn God, waarom heeft u Mij verlaten?), maar kreeg van zijn Vader de Verrijzenis op Paas-morgen!

Het exodusverhaal

God heeft neergezien op de ellende van zijn volk en heeft het bevrijd uit de ellende van Egypte. Dat is de boodschap van Pasen: in de woestijn groeide 't volk uit tot Gods eigen volk. Blijkbaar liggen in de woestijn van het coronavirus ook groeikansen. Je kunt, tegen de verdrukking in, er een beter mens van worden. Ook in de coronawoestijn van vandaag, met zijn vele vragen. Jezus leert ons: ongelooflijk: wat er allemaal gebeurt, maar een nieuw land is ook voor ons bereikbaar. Dat kunnen we leren in ‘de leerschool van ons lijden’

Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam

Om de verspreiding van het virus in te dammen, hebben de Nederlands bisschoppen een moeilijk besluit genomen. In het weekend worden in onze kerken, tenminste tot het einde van deze maand maart geen publieke liturgische viering meer gehouden. De eredienst aan God mag toch geen bron van besmetting worden. Maar deze maatregel heeft ook een andere kant. Het nodigt ons ook uit om op andere manieren onze verbondenheid met elkaar en met de Heer gestalte te geven. Wij stellen het heel erg op prijs dat de lokale omroep Amstelveen ons de gelegenheid geeft om zondagmorgen thuis deze viering te kunnen bijwonen. De eucharistievie­ring, waarin ondergetekende en pastor Dea Broersen voorgaan in het Noorddamcentrum, is niet toegankelijk voor parochianen, maar de mogelijkheid om met alle katholieke locaties van Amstelland via de tv in een en dezelfde viering met elkaar verbonden te zijn, zal bijdragen tot een toenemende verzustering en verbroedering.

In deze viering willen wij in het bijzonder bidden voor de mensen die getroffen zijn door het virus. Maar ook voor alle artsen en verpleegkundigen die dag in dag uit hard werken om de nood van zieken te lenigen. In kracht van het gebed zijn wij allen, juist in deze dagen, geroepen om anderen van dienst te zijn, heel bijzonder zieken, ouderen en eenzamen. Juist nu zijn wij uitgenodigd om met de woorden van paus Franciscus, gestalte te geven aan een cultuur van solidariteit en barmhartigheid. Hopelijk kunnen wij veel kwetsbare parochianen via telefoon of internet bijstaan. Laten wij, ook in deze tijd, elkaar nabij blijven, en er vooral zijn voor hen die er alleen voorstaan. Wij hopen en bidden dat wij ons veilig mogen blijven voelen bij elkaar en bij de goede God. In Christus toont God zijn onvoorwaardelijke liefde en trouw. In gebed blijven wij daarom bijzonder met elkaar verbonden. Namens het pastoresteam en de leden van ons parochiebestuur wensen wij u een zorgzame tijd toe. En in dit uur wensen wij u zondag ook een hartelijke inspirerende viering die vooral in het teken zal staan van de Derde Zondag van de Veertigdagentijd, waarin een ontmoeting plaatsvindt tussen Jezus en een publieke vrouw bij de bron.

Deken Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam
Pastoor RK Amstelland

In verband met de laatste ontwikkelingen rondom het Coronavirus (COVID-19), scherpen de bisschoppen in Nederland de al eerder getroffen maatregelen aan. Alle publieke liturgische vieringen op zaterdagavonden en zondagen worden tot dinsdag 31 maart afgelast. Hiermee sluiten de bisschoppen aan bij het recente advies van de overheid en het RIVM.

De bisschoppen begrijpen dat het feit dat de zondagsvieringen niet door kunnen gaan voor vele parochianen een moeilijk besluit is, maar vragen hierin om hun begrip en gebed. Zij wijzen op de mogelijkheid van de (eucharistie)viering door de week in doorgaans kleine groepen, de geestelijke communie: ‘door het verlangen om Christus te ontvangen, schenkt Hij ons ook door deze ‘geestelijke communie’ zijn genade.’ Ook vragen de bisschoppen om kerken waar mogelijk open te stellen en zo mensen de gelegenheid te bieden voor persoonlijk gebed.

Viering in beperkte kring

Wanneer er in beperkte kring wel een viering is, bijvoorbeeld bij een doop of een uitvaart, zal de celebrant volgens strikte richtlijnen handelen. Alle parochies ontvangen via het eigen bisdom deze richtlijnen voor het vieren van de mis in kleine kring en het bedienen van de overige sacramenten. Deze richtlijnen zijn er om verspreiding van het coronavirus te voorkomen en om tegelijkertijd het pastorale werk toch zo goed mogelijk doorgang te laten vinden. Zo wordt bij contact met ouderen en zieken gevraagd altijd in overleg met bijvoorbeeld een zorginstelling of ziekenhuis te handelen en de richtlijnen tegen corona daar te volgen. Ook voor de gelovigen die hierbij zijn betrokken geldt: volg de richtlijnen voor contact van het RIVM.

De volgende maatregelen, die op 28 februari al werden afgekondigd, blijven van kracht

• Tijdens vieringen (in kleine kring) in parochies en instellingen is het ontvangen van de communie op de tong niet mogelijk;
• De communie kan alleen op de hand worden ontvangen en dient alleen door de celebrant uitgereikt te worden;
• De kelkcommunie is voorbehouden aan de celebrant;
• Kerkgangers geven elkaar bij de vredeswens niet de hand;
• Er wordt geen gebruik gemaakt van wijwater bij binnenkomst en verlaten van de kerk.

Met onmiddellijke ingang gelden tot nader order, en in ieder geval tot en met 1 juni , ook de volgende maatregelen

• Publieke liturgische vieringen op zaterdagavond en op de zondag worden afgelast;
• Vormselvieringen en presentatievieringen voor communicanten worden afgelast;
• Dopen en uitvaarten vinden plaats in kleine kring en worden sober gehouden. Ook hier met inachtneming van fysieke afstand tussen de gelovigen;
• De bisdommen ontraden alle andere samenkomsten, zoals het koffie drinken na vieringen, koorrepetities en catechetische bijeenkomsten.

Tv-mis en Gebed

De bisschoppen wijzen op de mogelijkheid om thuis op zondag de Eucharistie op televisie te volgen, via KRO-NCRV, vanaf 10.00 uur op NPO 2. Verder zendt Radio Maria doordeweeks een Eucharistieviering uit om 09.00 uur en 19.00 uur. In het weekend wordt een Eucharistieviering uitgezonden op zaterdag om 09.30 uur en zondag om 10.00 uur.