Hoogfeest van Pinksteren

De Geest des Heren heeft
Een nieuw begin gemaakt
In al wat groeit en leeft
Zijn adem uitgezaaid
De Geest van God bezielt
Die koud zijn en versteend
Herbouwt wat is vernield
Maakt één wat is versteend

Wij zijn in Hem gedoopt
Hij zalft ons met zijn vuur
Hij is een bron van hoop
In alle dorst en duur
Wie weet vanwaar Hij komt
Wie wordt zijn licht gewaar?
Hij opent ons de mond
En schenkt ons aan elkaar

De Geest die ons bewoont
Verzucht en smeekt naar God
Dat Hij ons in de Zoon
Doet opstaan uit de dood
Opdat ons leven nooit
In weer en wind bezwijkt
Kom Schepper Geest, voltooi
Wat Gij begonnen zijt

(H. Oosterhuis)

In het kerkelijk jaar zijn er drie hoogtepunten: het feest van de geboorte van Jezus (Kerstmis), het feest van de verrijzenis van Jezus (Pasen) en het feest van de uitstorting van de heilige Geest (Pinksteren). Vergeleken met Kerstmis en Pasen is Pinksteren maar een bescheiden feest. Er valt rond Pinksteren in de volkscultuur weinig te beleven. Wij in Noord-Holland zijn dan nog 'gezegend' met luilak. Maar het in de vroege zaterdagochtenduren met blikken rondjes fietsen, of als je een handige vader had, met een conservenblikje en een touwtje om de naaf van je achterwiel met een piepend geluid door de buurt heen rijden, is al lang verleden tijd. Tegenwoordig wordt er met eieren gegooid, of met kaarsvet op ramen gesmeerd, én en passant nog heel wat vernield.

In de vroege middeleeuwen was Pinksteren een heel belangrijk feest. Het ging toen gepaard met een week van verplichte rust, bekend als de Heilige Geestweek. Tot de standaard pinksterrituelen behoorden het loslaten van duiven in de kerk (onder het zingen van het Veni Creator), door het strooien van blaadjes van pioenrozen, het blazen op de klaroen en het houden van steekspelen. Tot de 19e eeuw bestond de gewoonte om een met bloemen, stro en kransen opgetuigde os (of hamel) door het dorp te leiden. Ook werden er vaak koekkoeken geschoten en opgegeten.

Tot de 20e eeuw was het gebruikelijk om elkaar een Pinkstergroet te sturen, bijv. in de vorm van een wenskaart. De Heilige Geestweek werd in 813 al wat ingekort. Vanaf 1414 kende Pinksteren nog slechts drie verplichte rustdagen. Bij de Synode van Dordrecht (1619) werd bepaald dat hier een dag vanaf ging. Desondanks heeft de derde rustdag (Pinksterdrie) op sommige plaatsen deze derde Pinksterdag vastgehouden. Toen ik deken van Zaanstreek/Waterland was, heb ik twaalf jaar mogen meegenieten van een ‘vrije Derde Pinksterdag’!

Hoe zit dat tegenwoordig? Terwijl Kerstmis zijn kerstboom en Kerstman heeft en Pasen zijn paashaas en zijn paaseieren, heeft Pinksteren niks. Pinksteren is een soort Assepoester onder de christelijke feesten: de ongeziene schoonheid, het onopgemerkte juweel. Dat onzichtbare karakter van Pinksteren heeft volgens mij te maken met de graad van ongrijpbaarheid van wat gevierd wordt. Kerstmis is heel concreet: de geboorte van een kindje. Daar kun je je wat bij voorstellen. Pasen wordt al iets moeilijker, maar toch: nieuw leven dat de dood overwint. Daar kan de volkscultuur in het vroege voorjaar ook iets mee. Maar hoe moet je nu de komst van de Heilige Geest in vormen en symbolen uitdrukken?

Pinksteren is het feest van de begeestering, de inspiratie, de bemoediging. Pinksteren volgt tien dagen op Hemelvaart en valt dus op de 50ste dag van Pasen (dus 49 dagen of 7 weken na Pasen). Eigenlijk sluiten we het Paasfeest af met het Pinksterfeest. Daarna volgt een week later nog het feest van de Heilige Drie-eenheid (waarin het feest van Vader, Zoon en Heilige Geest wordt gevierd). En de feesten eindigen weer een week later met Sacramentsdag. Dan doen we het feest van Witte Donderdag nog eens over. In de Goede Week was de instelling van de Eucharistie (brood en wijn) vanwege de lijdensweek tamelijk ingetogen. Met Sacramentsdag herdenken we Witte Donderdaggebeuren breed uit. Op vele plaatsen trekken de sacramentsprocessies door de straten, tot in Amsterdam toe. Na dit feest is het wachten op het volgende feest: opnieuw het kerstgebeuren!

De term Pinksteren komt van het Griekse woord Pèntekostè en betekent (de 50e dag). Sommige christenen zien in ons Pinksterfeest een sterk verband met het joodse Sjavoeot (de Hebreeuwse naam voor het Wekenfeest), onder meer omdat de uitstorting van de Heilige Geest tijdens het joodse feest plaats zou hebben gevonden. Sjavoeot is een oogstfeest. Met Pinksteren zou volgens de christelijke interpretatie begonnen worden met het binnenhalen van ‘de oogst’ (bekeerlingen) voor Christus. De mensen die nu vervuld werden met de Heilige Geest gaan naar buiten en spreken tongentaal, profeteren en verkondigen het evangelie in allerlei talen. Petrus houdt een boeiende toespraak, en op diezelfde dag laten drieduizend mensen zich door hem dopen, Voor velen is Pinksteren dan ook de Stichtingsdag (verjaardag) van onze kerk geworden, en eigenlijk het begin van onze wereldwijde inzet voor de verkondiging van de Blijde Boodschap.

Ambro Bakker s.m.a.
Pastoor-deken RK Amstelland
Locatie: H. Augustinus

Vormsel 2019

Maakt het verschil of je gelooft of niet? Sta je daardoor anders in het leven?
Maak je andere keuzes? Wie is God voor jou?
We nodigen tieners van harte uit om in 6 bijeenkomsten daar met elkaar over na te denken en te praten, op weg naar het Vormsel op 16 juni 2019.
Wil jij je laten vormen? Of weet je het nog niet precies? Praat erover, geef je op!
Meedoen betekent niet automatisch dat je gevormd moet worden.
Maak je kenbaar en stuur een mail met je naam en adresgegevens naar: ejongerden68@hotmail.com of vormsel@rkamstelland.nl

Tieners geboren in 2007 en ingeschreven als parochiaan, hebben een uitnodiging op adres mogen ontvangen.